Γιώργος Νταλάρας

«Σαν τραγούδι μαγεμένο», μια παράσταση για την ιστορία του ρεμπέτικου, σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη, με 4 ακόμη τραγουδιστές, μια 13μελή ορχήστρα και μια ομάδα ηθοποιών που «υποδύονται» εμβληματικές μορφές του ρεμπέτικου, στο Μέγαρο Μουσικής στις 10 και 11 Μαΐου

Η σχέση σας με το ρεμπέτικο υπήρξε απόλυτα βιωματική;
Τα πρώτα τραγούδια που άκουσα από μωρό παιδί, ήταν τα Σμυρναίικα και τα ρεμπέτικα. Ιδιαίτερα τα ρεμπέτικα, από το λίγο που θυμάμαι τον πατέρα μου όταν ήμουν 3-4 χρονών, «μπήκαν στην ψυχή μου». Και βέβαια τα Σμυρναίικα, από την πλευρά της μάνας μου, που η οικογένειά της ήταν πρόσφυγες από την Μικρά Ασία. Μεγαλώνο-ντας, εννοώ όταν ήμουν παιδί πια, ένιωσα ότι πέρα από τα ακούσματα αυτά, το ίδιο το τραγούδι μου άρεσε πολύ. Παρότι ήταν μινόρε τα περισσότερα τραγούδια είχαν μια καθαρότητα, μια λεβεντιά. Και μετά μεγαλώνοντας ανάμεσα στους ίδιους τους μουσικούς, τους ρεμπέτες, έβλεπα ότι αυτό το τραγούδι ήταν για εκείνους η δουλειά τους, η κοινωνική τους έκφραση, ο τρόπος ζωής τους, η ίδια τους η ζωή αν θέλετε. Και έτσι πέρα από το μουσικό ενδιαφέρον που είχε πάντα για μένα, έμαθα να το αγαπώ και να το εκτιμώ. Ένιωσα, παρ’ ότι ήμουν άλλη γενιά, ένας εκφραστής τους.
Γνωρίσατε και δουλέψατε κοντά σε δημιουργούς του. Συνεχίζετε να ανακαλύπτετε ακόμη καινούρια πράγματα στο ρεμπέτικο τραγούδι; Όπως είπα, γνώρισα πρώτα τον πατέρα μου. Γνώρισα μετά, παιδί 14-15 χρονών, τον Στελλάκη Περπινιάδη, δούλεψα και στο μαγαζί του ως κιθαρίστας. Αυτός ήταν μεγάλος δάσκαλος του ρεμπέτικου. Και αργότερα όλους τους σπουδαίους εκπροσώπους του, συνθέτες, μουσικούς, τραγουδιστές. Ιδιαίτερα όταν άκουσα τις εκτελέσεις του Μπιθικώτση, που ήταν ο δικός μου δάσκαλος, το αγάπησα περισσότερο. Και πίστεψα ότι αυτό το τραγούδι δεν θα γίνει ποτέ μουσειακό, θα παίζεται πάντα επιθετικά αν θέλετε, σαν ένα κοινωνικό τραγούδι του σήμερα. Σαν τοιχογραφία της ιστορίας του τόπου, εκφράζει συναισθήματα και την ψυχοσύνθεση ενός ολόκληρου λαού, όπως το φάντο στην Πορτογαλία, το φλαμένκο στην Ισπανία, το μπλουζ στην Αμερική. Όσο μεγαλώνω ανακαλύπτω καινούργιους μουσικούς δρόμους και μια στιχουργική που πέρα από τα ερωτικά τραγούδια εκφράζει την ιστορία των ανθρώπων, τη μετανάστευση, την ξενιτιά, τη φυλακή, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, το περιθώριο, με έναν αυθεντικό αληθινό τρόπο.
Το ρεμπέτικο λοιπόν είναι ένα κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής μουσικής και όχι μόνο, ιστορίας; Ασφαλώς. Στην πα-ράσταση με αυτή την πραγματικά ευρηματική σκηνοθεσία του Σωτήρη Χατζά-κη, τα κείμενα του Γιώργου Σκαμπαρ-δώνη, και το φιλμ του Γρηγόρη Καραντι-νάκη, θα δείτε μια απόλυτα παράλληλη δράση του τραγουδιού, της ιστορίας και της ανθρωπογεωγραφίας της εποχής.
Τελικά τι πιστεύετε ότι είναι το ρεμπέτικο τραγούδι, περιθωριακό ή λαϊκό; Ως μουσική έκφραση το ρεμπέτικο, ασφαλώς και είναι λαϊκό. Και είναι η βάση του λαϊκού τραγουδιού μέχρι σήμερα. Μη ξεχνάτε ότι ο μεγάλος Μίκης Θεοδω-ράκης με μεγάλη περηφάνια δηλώνει ότι είναι μαθητής του Βασίλη Τσιτσάνη. Μην ξεχνάτε την αγάπη, την αφοσίωση στο ρεμπέτικο μεγάλων Ελλήνων συνθετών και κυρίως του Χατζιδάκι και του Ξαρχάκου. Βεβαίως το ρεμπέτικο ως κοινωνική έκφραση ήταν περιθωριακό. Διότι αυτοί οι άνθρωποι που το εξέφρασαν πρώτοι, ήταν κυνηγημένοι. Φαντα-στείτε τον Βαγγέλη Παπάζογλου, έναν πολύ μεγάλο συνθέτη, που μεσουρανούσε στην Μικρά Ασία, όταν έφτασε στον Πειραιά πρόσφυγας κυνηγημένος, ζώντας περιθωριακά την υπόλοιπη βα-σανισμένη ζωή του, τι πόνο, τι πίκρα έ-βγαλε μέσα από τα τραγούδια του.
Στο εξωτερικό γνωρίζουν αυτό το είδος της μουσικής μας; Ασφαλώς το γνωρίζουν και οι ακροατές του είναι πραγματικά υψηλού μουσικού επιπέδου. Έχω προσωπική πείρα γι’ αυτό. Οι περιοδείες με το ρεμπέτικο, ανάμεσα στις δεκάδες που έχω κάνει στην Ευρώπη και στην Αμερική, και μάλιστα σε εξαιρετικούς χώρους κλασικής μουσικής ή όπερας, είναι οι πιο επιτυχημένες καλλιτεχνικά και εμπορικά και από πλευράς ανταπόκρισης του τύπου. Δεν ξέρω αν γνωρίζετε ότι οι ακριβότεροι σπάνιοι δίσκοι που πωλούνται διεθνώς σε δημοπρασίες, είναι οι δίσκοι του ρεμπέτικου.
Τι περιλαμβάνει η παράσταση «Σαν τραγούδι μαγεμένο» και ποιο είναι το βασικό σκεπτικό της; Αγαπώ κυρίως τις αμιγείς συναυλίες, και σπάνια πειραματίζομαι σε μεικτά θεάματα. Κυρίως δίνω λό-γο στη μουσική. Όμως αυτή η παράσταση ευτύχησε να έχει εξαιρετικούς συνε-ργάτες σε όλα τα επίπεδα. Και οι τραγουδιστές, και οι ηθοποιοί, και η σκηνοθεσία, και τα κείμενα, και η ιδέα μιας πα-ράλληλης δράσης μουσικών του σήμερα και τραγουδιστών και συνθετών του ρεμπέτικου που έφυγαν και συνομιλούν υπερβατικά με τους σημερινούς μουσικούς και τραγουδιστές ήταν ευρηματική, άμεση και πολύ συγκινητική. Και αυτό βέβαια είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Υπάρχουν τραγούδια της παράστασης που δεν τα γνωρίζατε πριν; Τα γνώριζα σχεδόν όλα. Όμως, στην παράσταση αυτή υπάρχουν τραγούδια που τραγουδάω για πρώτη φορά. Όπως τα ρεμπέτικα της Αμερικής. Είχαμε και εδώ την τύχη να έχουμε σύμβουλο τον Παναγιώ-τη Κουνάδη, έναν εξαιρετικά σημαντικό μελετητή και ερευνητή του ρεμπέτικου με ένα αρχείο θησαυρό που συνέβαλε αποφασιστικά στην παράσταση, ιδιαίτερα σε μένα που μου έδωσε την ευκαιρία μέσα από δεκάδες πρώτες εκτελέσεις του αρχείου του, να μελετήσω και να εκφράσω τη δική μου άποψη σήμερα. Γιατί αυτό που έχει σημασία για μένα, και αυτό εύχομαι για τους νέους μουσικούς, δεν είναι να μιμηθούμε μια ρεμπέτικη κομπανία προπολεμική. Είναι να συνεισφέρουμε τη δική μας γνώμη και γνώση στα τραγούδια και να τα εκφράσουμε σήμερα. Εγώ αυτό το υποστηρίζω και παίρνω το ρίσκο. Δεν με ενδιέφερε να κάνω κόπιες των παλιών τραγουδιών.
Στην παράσταση «συναντιέστε» επί σκηνής με τη φιγούρα του πατέρα σας; Αυτή τη συνάντηση την οφείλουμε στον Σκαμπαρδώνη και στον Χατζάκη. Ήταν δικό τους εύρημα. Είναι ένα γλυκό και τρυφερό σημείο της παράστασης. Γιατί εμένα ο πατέρας μου, πέρα από το ότι μου έλειψε πολύ στα παιδικά μου χρόνια, ήταν ένας εκπληκτικός μουσικός που συνεχίζω να τον θαυμάζω.
Το ρεμπέτικο είναι ένα παλιό είδος τραγουδιού; Ποια είναι η θέση του στην εποχή μας; Όπως έλεγα και πιο πάνω, το ρεμπέτικο μπορεί να είναι παλιό είδος, αλλά παράλληλα είναι κι η βάση. Και έχει σημασία για τους νέους μουσικούς, όχι απλώς να το ανακαλύπτουν - έχουν πολλά να μάθουν- αλλά να βάζουν τη δική τους μελέτη και σφραγίδα και στις σύγχρονες εκτελέσεις. Και αυτός είναι ο σκοπός. Να δουν αυτή την παράσταση νέοι άνθρωποι, να προβληματιστούν, να συγκινηθούν και να εκφραστούν σήμερα μέσα από αυτό το εκπληκτικό τραγούδι που είναι συνυφασμένο με την ιστορία μας και το λαϊκό μας πολιτισμό.

info:«Σαν τραγούδι μαγεμένο»
10 & 11/5, Μέγαρο Μουσικής
25ης Μαρτίου & Παραλία, Τ: 2310 895938-9. Ώρα έναρξης: 21.00