Τι περιλαμβάνει το δικό σας κομμάτι της έκθεσης «Genius Seculi»; Αυτή η έκθεση περιλαμβάνει βασικά δύο ιστορίες. Τις λέω ιστορίες γιατί εμένα τελικά αυτό που με ενδιαφέρει είναι να εξιστορώ διάφορα πράγματα που με εντυπωσιάζουν, που με συγκλονίζουν στη ζωή μου. Και αυτή τη στιγμή, οι δύο ιστορίες με τις οποίες καταγίνομαι είναι από τη μία η γενοκτονία στην Καμπότζη που έγινε μεταξύ του 1975 και του 1979 με τους Ερυθρούς Χμερ και τον Πολ Ποτ που ήταν ο περιβόητος δικτάτορας, και από την άλλη η ιστορία στη Βόρεια Ιρλανδία, στο Derry ,που είναι γνωστό από τις ταραχές που υπήρξαν εκεί. Ίσως να έχετε ακουστά και την «Ματωμένη Κυριακή» (σ.σ. 30.1.1972). Εγώ καταπιάνομαι με μια ιστορία που έγινε μερικούς μήνες πριν τη «Ματωμένη Κυριακή». Και είναι η ιστορία ενός μικρού κοριτσιού 14 χρονών τότε, μαθήτριας, της Annette McGavigan, η οποία έχασε τη ζωή της από τα πυρά Βρετανών στρατιωτών την ημέρα που γινόντουσαν οι ταραχές στην πόλη της. Έτσι μπήκε στο πάνθεον των ηρώων αυτής της μικρής πόλης, οι κάτοικοι της οποίας πρέπει να πω ότι τιμούν τους ήρωές τους, που «πέσανε» για αυτούς. Βιώνουν καθημερινά την ιστορία τους. Έχουν αναθέσει σε μια ομάδα καλλιτεχνών, τους «Bogside artists», να φτιάξουν μοναδικές τοιχογραφίες στο κέντρο της πόλης που λέγεται Bogside και αποτελούσε την παραδοσιακή συνοικία των καθολικών Ιρλανδών. Τοιχογραφίες που η κάθε μια εξιστορεί κι ένα περιστατικό ή παρουσιάζει μια προσωπογραφία. Ακόμη και στις παμπ τους σε αυτήν τη συνοικία έχουν φωτογραφίες από τις ταραχές της εποχής εκείνης στους τοίχους. Είναι δηλαδή σαν να βρίσκεσαι σε ένα μουσείο μνήμης.Ποιο είναι το σημείο τομής του έργου σας με αυτό του Ντεϊμάντας Ναρκάβιτσους; Όταν μου πρωτοανέφερε η κα Τσιάρα ότι θα κάνουνε αυτή την έκθεση, αυτό που πραγματικά μου άρεσε πολύ είναι που μου δώσανε την ευκαιρία να βρεθεί η δουλειά μου σε διάλογο. Για εμένα αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Δεν με ενδιαφέρει να μου πεις «Έλα να σου κάνω μια έκθεση, ατομική». Με ενδιαφέρει αυτού του είδους η συνεργασία. Γιατί και η δουλειά του Ναρκάβιτσους έχει πάρα πολύ μεγάλη σχέση με τη δική μου. Κι εκείνος σχολιάζει πράγματα που έχουν συντελεστεί και αποτελούν κομμάτι της ιστορίας πλέον. Ο Ναρκάβιτσους, επειδή είναι Λιθουανός, έχει μνήμες από την παιδική του ηλικία, από τις συνέπειες της πτώσης της Σοβιετικής Ένωσης στη Λιθουανία. Όπως έχει πει ο ίδιος, οι άνθρωποι επί Σοβιετικής Ένωσης ζούσανε σε μια ατμόσφαιρα που την είχαν συνηθίσει κατά κάποιο τρόπο. Στο έργο του «Once in the XX Century» κάνει λοιπόν κάτι καταπληκτικό. Δείχνει σε βιντεοπροβολή πλάνα από την αποκαθήλωση του αγάλματος του Λένιν (σ.σ. το Σεπτέμβριο του 1991) από την κεντρική πλατεία του Βίλνιους, αλλά μοντάρει αντίστροφα τη φυσική σειρά των εικόνων. Γύρισε την κίνηση προς τα πίσω και αντί να βλέπεις να χειροκροτεί το κοινό όταν κατεβάζουν το άγαλμα, βλέπεις να χειροκροτάνε την ώρα που το ξανανεβάζουνε. Είναι σαν να πήγε την ιστορία πίσω, στην αρχή που ο κόσμος είχε ακόμα ελπίδες για ένα καινούργιο μέλλον μπροστά του. Αυτό ήταν προτού δουν τα αποτελέσματα. ‘Η το άλλο, που κατόρθωσε με super 8 κάμερα να τραβήξει βίντεο που να έχουν την υφή των βίντεο του ‘60-‘70 και να μη μοιάζουν με τα σημερινά. Είναι πολύ δύσκολο αυτό. Η διαφορά μου με τον Ναρκάβιτσους είναι ότι εκείνος μιλάει για πράγματα που έχει ζήσει από πρώτο χέρι. Εγώ σχεδόν ποτέ στη δουλειά μου δεν μιλάω για πράγματα που έχει ζήσει από πρώτο χέρι. Είναι πράγματα που με συγκλονίσανε και τα καταγράφω σαν να είμαι ένας παρατηρητής και γι’ αυτό πολλά έργα μου καταλήγουν σε μορφή εικαστικού βιβλίου.
Πού συναντιέστε λοιπόν; Στο πώς ο κάθε καλλιτέχνης κράτησε ένα κομμάτι της ιστορίας και ο τρόπος που το αφηγείται. Είτε βασίζεται στην προσωπική του ιστορία είτε σε αυτά που βλέπει και τον συγκλονίζουν και τα καταγράφει.
Εσείς γιατί προτιμήσατε αυτά τα θέματα; Εγώ, από τα νιάτα μου, πάντοτε διαβάζω πάρα πολύ εφημερίδες, έχω μανία. Δεν μπορώ να ζω χωρίς να ενημερώνομαι, να βλέπω ειδήσεις. Βέβαια οι ειδήσεις εδώ είναι κάπως... Κατάγομαι από την Αίγυπτο. Οι παππούδες και οι γονείς μου βρεθήκανε στην Αίγυπτο μετά από την καταστροφή της Σμύρνης. Η ίδια γεννήθηκα και έζησα στην Αίγυπτο έως τα 17 μου χρόνια, μετά βρέθηκα στην Αγγλία όπου σπούδασα στη σχολή Καλών Τεχνών και μετά βρεθήκαμε όλοι αναγκαστικά εδώ, γιατί και από την Αίγυπτο μας διώξανε κατά κάποιον τρόπο τη δεκαετία του ’60. Η ζωή μου λοιπόν είναι συνυφασμένη με τον κόσμο που δεν έχει όρια. Αυτό είναι κάτι που με χαρακτηρίζει, γιατί μπορεί σήμερα να είμαι εδώ και αύριο να βρίσκομαι κάπου αλλού. Με ενδιαφέρει και μου αρέσει αυτό το πράγμα: να είμαι με διαφορετικούς ανθρώπους σε διαφορετικά μέρη, δεν είναι κάτι που με ξενίζει. Και με ενδιαφέρει πάντα γιατί από μικρή άκουγα ιστορίες από την οικογένειά μου, γι’ αυτά που χαθήκανε στη Μικρά Ασία, για αυτά που χαθήκανε στην Αίγυπτο. Είναι μια φορτισμένη ιστορία και ίσως και γι’ αυτό να ασχολούμαι με αυτά τα θέματα.
Και από πού αντλήσατε το υλικό σας; Για το Derry και την ιστορία της Annette McGavigan έκανα έρευνα από τις αρχές του 2004. Για την Καμπότζη ξεκίνησα το 2005. Επισκέφτηκα τις πόλεις και τους χώρους που με ενδιέφεραν. Το υλικό που έχει να κάνει με την Annette McGavigan το πήρα από την οικογένειά της, μου δανείσανε δηλαδή τα τετράδια και τα υπόλοιπα προσωπικά της αντικείμενα. Όσον αφορά στο κομμάτι της Καμπότζης, έβγαλα φωτογραφίες μέσα στη φυλακή «Tuol Sleng» που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο και μπήκα στο site του μουσείου αυτού, όπου έχει πάρα πολλά στοιχεία.
Θεωρείτε ότι ο θεατής είναι εξοικειωμένος με τη λογική της βιντεοπροβολής; Όχι και τόσο. Είναι δύσκολο πράγμα. Δεν είναι μαθημένος ο κόσμος ακόμη. Μπαίνει και βγαίνει. Ενώ εάν κάτσεις μέσα πέντε λεπτά και δεις την ιστορία μπαίνεις στο νόημα.
info: Έκθεση «Genius Seculi» των Ντεϊμάντας Ναρκάβιτσους και Δέσποινας Μεϊμάρογλου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, στο λιμάνι Μέχρι τις 30/4
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου