Με επιστολή διαμαρτυρίας 36 Έλληνες σκηνοθέτες στρέφονται εναντίον του καλλιτεχνικού διευθυντή του φεστιβάλ, κ. Δημήτρη Εϊπίδη, τον οποίο κατηγορούν πως απέκλεισε ταινίες, ακυρώνοντας ακόμη και τις γνωματεύσεις της διορισμένης από αυτόν γνωμοδοτικής επιτροπής, την οποία αποτελούν η Εύα Στεφανή, ο Δημήτρης Χαρίτος και ο Απόστολος Κρυωνάς. Το μεγάλο πρόβλημα, όπως φαίνεται, προκύπτει από ένα απαράδεκτο σημείο το οποίο περιλαμβάνεται στο νόμο Βενιζέλου και σύμφωνα με το οποίο, ταινίες οι οποίες δεν συμμετέχουν στο φεστιβάλ δεν μπορούν να διεκδικήσουν τα κρατικά βραβεία ποιότητας. Οι 36 σκηνοθέτες που υπογράφουν την επιστολή διαμαρτυρίας με τίτλο «Οι απαγορευμένες ταινίες… Τοπίο στην ομίχλη των προγραφών ενός διευθυντή» ζητούν την κατάργηση του νόμου αλλά και την αλλαγή του κανονισμού του Φεστιβάλ, ώστε «η ομόφωνη απόφαση της γνωμοδοτικής επιτροπής να δεσμεύει τον καλλιτεχνικό διευθυντή για το τμήμα στο οποίο θα προβληθεί η ταινία, αλλά και για τη συμμετοχή της στα βραβεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI)». Επιπλέον, όπως υποστηρίζει ο παραγωγός κ. Θάνος Λαμπρόπουλος, «τα τελευταία χρόνια οι Έλληνες ντοκιμαντερίστες βιώνουμε μια αλλοίωση της κατεύθυνσης του φεστιβάλ από το δημιουργικό ντοκιμαντέρ προς το δημοσιογραφικό ρεπορτάζ». Μάλιστα η επιστολή των 36 καταλήγει: «Ο ίδιος ο διευθυντής σε συνέντευξή του στην επίσημη ημερίδα του φεστιβάλ υποστηρίζει ότι ο στίβος του ντοκιμαντέρ έχει μεταφερθεί πλέον στη μικρή οθόνη. Γιατί τότε επιμένει να οργανώνει ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ;». Ο κ. Εϊπίδης, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου της περασμένης Τρίτης, υπεραμύνθηκε των επιλογών του, μιλώντας για διαφύλαξη των ποιοτικών στάνταρ του φεστιβάλ, ενώ δεν δίστασε να κατηγορήσει τους 36 σκηνοθέτες πως αποτελούν ομάδα συμφερόντων που έχει δημιουργήσει φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στη Χαλκίδα και διεκδικεί χρήματα. Κατέληξε λέγοντας: «Είμαι 40 χρόνια στο φεστιβάλ του Μόντρεαλ, ένας από τους ιδρυτές του, 17 χρόνια στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και 4 χρόνια στο Φεστιβάλ του Ρέικιαβικ. Είμαι ανίκανoς;».Κι όμως, το πάρτι θα γίνει
Τελικά, το πάρτι γενεθλίων δεν πρόκειται να αναβληθεί και έτσι το φεστιβάλ θα γίνει και μάλιστα αναμένεται να τα πάει περίφημα. Όπως είπε ο κ. Εϊπίδης: «Πριν από 10 χρόνια ξεκινήσαμε με 70 ταινίες, που είδαν 8.000 θεατές σε 2 αίθουσες. Πέρυσι οι θεατές έφτασαν του 36.500, ενώ φέτος φιλοδοξούμε να ξεπεράσουμε αυτόν τον αριθμό, με 153 ταινίες από 40 χώρες (από τις οποίες οι 47 είναι ελληνικές) που θα προβάλλονται σε 6 αίθουσες». Η έναρξη γίνεται την Παρασκευή 7 Μαρτίου, με την προβολή της ταινίας της Λυδίας Καρρά, «Μια ζωή μια εποχή - Μιχάλης Κακογιάννης», ένα ντοκιμαντέρ για το μεγάλο μας σκηνοθέτη, ο οποίος με την ευκαιρία της προβολής θα τιμηθεί από το φεστιβάλ.
Με αφορμή τη συμπλήρωση, φέτος, 70 χρόνων από τη Νύχτα των Σπασμένων Κρυστάλλων (10 Νοεμβρίου 1938), όταν οι ναζιστές ξεκίνησαν μαζικό πογκρόμ εναντίον των εβραίων, εντάχτηκε στο πρόγραμμα το θεματικό αφιέρωμα «Τα πρόσωπα του φασισμού». Μέσα από τις 14 ταινίες του ανιχνεύονται οι σύγχρονες εκφάνσεις του φασισμού, που -θεωρητικά- ηττήθηκε με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου, αλλά ουδέποτε έπαψε να είναι παρών από τότε μέχρι σήμερα.
Εκτός όμως, από τον τρόμο του φασισμού, υπάρχει και ο σύγχρονος τρόμος της καταστροφής του περιβάλλοντος, που εκφράζεται με τις 15 ταινίες του αφιερώματος «Προσεγγίζοντας τη φύση». Αυτό που κάποτε έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, σήμερα βρίσκεται εδώ, οι κλιματικές αλλαγές έχουν υπερβεί τα όρια του ανησυχητικού και η καταστροφή συνεχίζεται με ρυθμό ταχύτερο από εκείνον με τον οποίο το οικοσύστημα επουλώνει τις πληγές του. Και τα δύο θεματικά αφιερώματα συνοδεύονται από αντίστοιχες ημερίδες.
Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ελληνική παραγωγή. Έτσι, δίνεται η ευκαιρία σε ντοκιμαντέρ που έχουν ολοκληρωθεί 18 μήνες πριν από την έναρξη του φεστιβάλ, να προβληθούν στο Επίσημο Πρόγραμμα, ή στα τμήματα «Πανόραμα» και «Ελληνική Τηλεόραση».
Ταινίες, πολλές ταινίες
Δύο παραπάνω τμήματα προστέθηκαν από πέρυσι στα ήδη υπάρχοντα, δηλαδή στις «Όψεις του κόσμου» (18 ταινίες), την «Καταγραφή της μνήμης» (5 ταινίες), τα «Πορτρέτα- Ανθρώπινες διαδρομές» (14 ταινίες), τις «Μικρές αφηγήσεις» (21 ταινίες), τη «Μουσική» (7 ταινίες) και την «Κοινωνία και περιβάλλον» που φέτος περιλαμβάνει τη θεματική ενότητα «Προσεγγίζοντας τη φύση». Το τμήμα «Βλέμμα στην Ασία» ανοίγει ένα παράθυρο στον πολύμορφο κόσμο του ντοκιμαντέρ της μεγαλύτερης ηπείρου του κόσμου μέσα από 8 ταινίες.
Με σκοπό να ρίξει φως στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εντάσσεται και φέτος -για 2η χρονιά- στο πρόγραμμα- το τμήμα «Ανθρώπινα Δικαιώματα». Η Διεθνής Αμνηστία θα απονείμει βραβείο στην καλύτερη από τις 13 ταινίες του προγράμματος.
Στα αφιερώματα περιλαμβάνεται το έργο των κινηματογραφιστών Τζο Μπέρλιντζερ και Μπρους Σινόφσκι. Οι δύο αμερικανοί δημιουργοί εκπροσωπούν τον άμεσο κινηματογράφο, που βασίζεται στην ενδελεχή παρατήρηση και τροφοδοτείται από το απρόοπτο. Οι σκηνοθέτες, με την ευκαιρία της ρετροσπεκτίβας στο έργο τους, θα μιλήσουν με το κοινό στο πλαίσιο διάλεξης που θα δώσουν. Θα γνωρίσουμε επίσης το έργο του Άρτο Χάλονεν, ενός από τους σημαντικότερους Φιλανδούς σκηνοθέτες της νέας γενιάς, που συνδυάζει το κινηματογραφικό έργο με την ανθρωπιστική δράση, Θα βρίσκεται στην πόλη για να συνομιλήσει με το κοινό του.
Με μία επιλογή 10 ταινιών της περιόδου 2005-2007, το αφιέρωμα στο Σωτήρη Δανέζη, δημιουργό της επιτυχημένης τηλεοπτικής σειράς ντοκιμαντέρ «Εμπόλεμη Ζώνη», θα μας θυμίσει πως «οι εμπόλεμες ζώνες είναι πολύ περισσότερες από τους πολέμους που υπάρχουν στον κόσμο». Ο Δανέζης θα συμμετάσχει και σε εργαστήριο με τίτλο «Επικίνδυνες αποστολές/ “Guerilla” Filmmaking», όπου θα παρουσιάσει πώς φέρνει σε επιτυχία επικίνδυνες αποστολές. Το αφιέρωμα πλαισιώνεται και από μια έκθεση φωτογραφίας του Δανέζη με τίτλο «Ένα δευτερόλεπτο σιωπής». Τιμώμενη χώρα στο τμήμα «Spotlight» θα είναι ο Καναδάς, που έχει ιδιαίτερη δυναμική στην παραγωγή ντοκιμαντέρ. Συνολικά θα προβληθούν 8 καναδικές ταινίες σε διαφορετικά τμήματα του φεστιβάλ.
Το πρόγραμμα του Φεστιβάλ πλαισιώνεται από masterclass, ημερίδες, εκθέσεις και συναυλίες, ενώ σημαντική θέση έχει η αγορά ντοκιμαντέρ, η οποία απευθύνεται σε επαγγελματίες του είδους.
info: Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - «Εικόνες του 21ου αιώνα», 7-16 /3
1 σχόλιο:
ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΥΠΙΑΣ
Οι έλληνες σκηνοθέτες ντοκιμαντέρ περίμεναν με ανυπομονησία το επετειακό 10ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Τελικά, η Διεύθυνση του Φεστιβάλ, αυτό που δεν κατάφερε σε εννέα χρόνια το κατάφερε στο δέκατο: να διχάσει τον κόσμο του κινηματογράφου και να μετατρέψει τη γιορτή σε «πεδίο μάχης» με απρόβλεπτες και δυσάρεστες συνέπειες.
Και δεν είναι μόνο η ιστορία με τις κομμένες ταινίες αλλά ένα πλήθος παρατυπιών που αμαυρώνουν την επέτειο και απειλούν να σύρουν ακόμη και στα αστικά δικαστήρια τους υπεύθυνους του Φεστιβάλ.
Καταγραφή παρατυπιών:
1. Σύμφωνα με τον κανονισμό του Φεστιβάλ «Οι ελληνικές ταινίες ντοκιμαντέρ για να συμμετάσχουν στο Επίσημο Πρόγραμμα του Φεστιβάλ πρέπει να μην έχουν πραγματοποιήσει προηγούμενη δημόσια προβολή στην Ελλάδα και την Κύπρο». Είναι τεκμηριωμένο ότι τρεις (από τις 14 ελληνικές συμμετοχές) έχουν πραγματοποιήσει δημόσια προβολή. (Στον κατάλογο του Φεστιβάλ δηλώνεται ψευδώς ότι κάνουν «παγκόσμια πρεμιέρα»). Λίγες ώρες πριν την έναρξη του Φεστιβάλ ανακοινώθηκε ότι αποσύρονται από το επίσημο πρόγραμμα οι δυο. Η τρίτη, που είχε επιλεγεί και ως η ταινία έναρξης του Φεστιβάλ, παραμένει. Η παρατυπία αυτή πλήττει συναδέλφους που έχουν ταινίες χωρίς πρώτη δημόσια προβολή και άλλες αποκλείστηκαν από το Διεθνές πρόγραμμα και άλλες (οι περισσότερες) εντελώς.
2. Η ταινία «Απαγορευμένα» του Γιάννη Καλέμη-Μαυρογένη, παρ ότι έπρεπε υποχρεωτικά να περιληφθεί στο πρόγραμμα καθώς είναι υποψήφια για τα κρατικά βραβεία ποιότητας είχε αποκλειστεί ολοκληρωτικά από το Φεστιβάλ (υπάρχει γράμμα με την υπογραφή του Καλλιτεχνικού Διευθυντή). Χρειάστηκαν οι παρεμβάσεις προς την κ. Μουζάκη της Εταιρίας Σκηνοθετών, του Δικτύου Ντοκιμαντέρ και η απειλή δικαστικών διώξεων για να ανακληθεί την τελευταία στιγμή η απαγόρευση.
3. Δεν έγινε το ίδιο με την ταινία του Θόδωρου Μαραγκού η οποία παραμένει εκτός προγράμματος με την δικαιολογία ότι είναι παρόμοια με άλλη ταινία του σκηνοθέτη που προβλήθηκε στη Θεσσαλονίκη πριν τέσσερα χρόνια. Ο σκηνοθέτης δηλώνει υπεύθυνα ότι είναι νέα ταινία με υλικό από προηγούμενες. Η ταινία αποκλείεται (με βάση τον αναχρονιστικό νόμο) από την διεκδίκηση βραβείου ποιότητας κι ο σκηνοθέτης νομιμοποιείται να προβεί δε δικαστική δίωξη των υπευθύνων του Φεστιβάλ.
4. Σύμφωνα με τον κανονισμό των βραβείων «Για τα Bραβεία Κοινού ελληνικής ταινίας έχουν το δικαίωμα να διαγωνιστούν όλες οι ελληνικές ταινίες που πραγματοποιούν πρώτη δημόσια προβολή, είτε παρουσιάζονται στο Διεθνές Πρόγραμμα, είτε στο Πανόραμα, είτε στην Ελληνική Τηλεόραση». Είναι γνωστό ότι οι περισσότερες ταινίες της κατηγορίας Ελληνική Τηλεόραση έχουν ήδη προβληθεί ενώ πολλές από τις ταινίες του Πανοράματος (και οι τρεις του Επίσημου) έχουν ήδη πραγματοποιήσει πρώτη δημόσια προβολή. Αλλά πουθενά στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ δεν αναφέρεται ποιες ταινίες αποκλείονται από τη διαδικασία των βραβείων και δημιουργείται μεγάλη σύγχυση σε κοινό και σκηνοθέτες.
5. Ο κανονισμός του Φεστιβάλ αναφέρει ότι «Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης- Εικόνες του 21ου Αιώνα δεν είναι διαγωνιστικό». Χορηγοί, όμως, μπορούν να δίνουν βραβεία. Σε δελτίο τύπου 20-2-2008 αναφέρεται: «Αξίζει να σημειωθεί ότι μοναδικά επίσημα βραβεία του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι αυτά του κοινού». Αλλά μια διαδικασία απονομής βραβείων, έστω κι αν γίνεται με «καθολική ψηφοφορία», σημαίνει διαγωνισμό. Και ο προσδιορισμός «επίσημα βραβεία» δεν αφήνει αμφιβολία ότι το Φεστιβάλ γίνεται από την πίσω πόρτα και κατά παράβαση του κανονισμού του, διαγωνιστικό!
6. Ο κανονισμός λέει ότι «Στο έργο της επιλογής των ελληνικών ταινιών, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του υποβοηθείται από τριμελή Γνωμοδοτική Επιτροπή που αποτελείται από άτομα του επαγγελματικού αυτού χώρου». Με τη λέξη «Επιτροπή» οι γνωρίζοντες τα ελληνικά εννοούν ομάδα ανθρώπων που συνέρχεται και συναποφασίζει. Στην περίπτωση του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ η γνωμοδοτική επιτροπή δεν συνέρχεται ποτέ και φυσικά δεν συναποφασίζει για να κάνει κοινές προτάσεις στον Καλλιτεχνικό Διευθυντή για τον απλούστατο λόγο ότι τα μέλη της δεν βλέπουν όλες τις υποψήφιες ταινίες! Αυτό δεν αποτελεί παράβαση του κανονισμού;
7. Μέχρι πέρυσι ο κανονισμός του Φεστιβάλ ανέφερε ότι ταινίες που περιέχουν δραματοποιημένες σκηνές αποκλείονται από το επίσημο πρόγραμμα γιατί δεν θεωρούνται ντοκιμαντέρ. Αυτή η ανιστόρητη και παράλογη διάταξη απαλείφθηκε από τον κανονισμό του 2008. Φαίνεται όμως να ισχύει υπόγεια και παράτυπα. Έχει αναφερθεί μια τουλάχιστον περίπτωση, της ταινίας του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου η οποία «εξορίστηκε» στο Πανόραμα (παραπέρα δεν πήγαινε γιατί είναι υποψήφια για τα κρατικά βραβεία) γιατί είχε δραματοποιημένες σκηνές.
8. Υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με τη νομιμότητα του ίδιου του Φεστιβάλ, καθώς όλες οι διαδικασίες πρόσκλησης συμμετοχής ταινιών, κατάθεσης αιτήσεων και επιλογής ταινιών ολοκληρώθηκαν χωρίς να έχει δημοσιευτεί, ως ορίζει ο νόμος, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ο κανονισμός διεξαγωγής του! Αυτό οπωσδήποτε αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία, διασύρει διεθνώς το Φεστιβάλ αλλά μπορεί να το βάλει σε επικίνδυνα μονοπάτια.
Αν αυτές οι παρατυπίες οδηγήσουν σε δικαστικές περιπλοκές γίνεται αντιληπτό ότι δεν αποτελούν όνειδος για τα άτομα που ανώριμα (αν και προχωρημένης ηλικίας) οδηγούν σε περιπέτειες το Φεστιβάλ αλλά υπονομεύουν το κύρος του διεθνώς συμπαρασύροντας την ελληνική κινηματογραφική δημιουργία.
Γι αυτό μόνο θλίψη προκαλεί το δελτίου τύπου της παραμονής έναρξης του Φεστιβάλ που αντί να είναι πανηγυρικό καταφεύγει (κατά τα τρία τέταρτα των δυο σελίδων του) σε έναν πρόωρο και ημιτελή και ανακριβή απολογισμό των τριών τελευταίων χρόνων του Φεστιβάλ (απάντηση δήθεν στους επικριτές του που οργανώνουν τη Γιορτή Ντοκιμαντέρ στην Αθήνα). Γιατί βιάστηκαν; Άραγε προαισθάνονται το τέλος κάποιας αβέβαιης πορείας;
Καιρός ν΄ αρχίσει μια νέα.
Το Υπουργείο Πολιτισμού μπορεί να βάλει το πρώτο λιθαράκι:
• Καταργώντας άμεσα την υποχρεωτική προβολή των ταινιών ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης προκειμένου να συμμετάσχουν στα Κρατικά Βραβεία ποιότητας.
• Καταργώντας άμεσα το υποχρεωτικό (δαπανηρό, ξεπερασμένο και χωρίς ουσία) τράνφερ σε φιλμ.
Νίκος Θεοδοσίου
Δημοσίευση σχολίου