Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2008

Καταρρίπτοντας ορισμένους μύθους

Τι είναι οι ψυχοτρόπες ουσίες; Πόσο εύκολο είναι να απεξαρτηθεί ο χρήστης από αυτές; Ποιες οι δυνατότητες για όσους θέλουν να απεξαρτηθούν;
Στα παραπάνω ερωτήματα κλήθηκε να απαντήσει ο κ. Αλέξανδρος Γεωργίου, στέλεχος του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας. Το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2001 ύστερα από μια ιδέα του Φοίβου Ζαφειρίδη, αν. Καθηγητή Κλινικής Ψυχολογίας, του Α.Π.Θ., που είναι ο ιδρυτής της Ιθάκης και του ΚΕ.Θ.Ε.Α. Είναι αποτέλεσμα μιας συνεργασίας του Τμήματος Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. με τον ΟΚΑΝΑ, ο οποίος χρηματοδοτεί το πρόγραμμα.

Στο πλαίσιο του προγράμματος στηρίζονται οι χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών, δηλαδή οι άνθρωποι με πρόβλημα εξάρτησης είτε από ναρκωτικά είτε από αλκοόλ. Το πρόγραμμα χαρακτηρίζεται ως «στεγνό», καθώς δεν δίνονται υποκατάστατα σε όσους το παρακολουθούν, και απευθύνεται σε ενήλικους. Οι υπηρεσίες του παρέχονται δωρεάν και δεν έχει λίστες αναμονής. Η μόνη προϋπόθεση για να συμμετέχει κάποιος είναι να είναι έστω και μια μέρα «καθαρός». Σύμφωνα με τους εργαζόμενους στο πρόγραμμα, το φαινόμενο της εξάρτησης των πολιτών από τις ψυχοτρόπες ουσίες οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η κοινωνία παράγει ευάλωτους ανθρώπους.

Παρά το γεγονός ότι ο ΟΚΑΝΑ χρηματοδοτεί το Πρόγραμμα, οι ίδιοι δεν παραπέμπουν όσους επισκέπτονται το χώρο στον ΟΚΑΝΑ. Ο κ. Γεωργίου δικαιολογεί: «Συνήθως ο προσανατολισμός όσων απευθύνονται εδώ είναι κυρίως η απεξάρτηση. Τα προγράμματα του ΟΚΑΝΑ έχουνε πιο πολύ έναν προσανατολισμό στην υποκατάσταση, τη συντήρηση, τη μείωση της βλάβης». Παρά ταύτα στο πλαίσιο του Προγράμματος οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να πληροφορηθούν και για τα υπόλοιπα εν λειτουργία προγράμματα. Συγκρίνοντας την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων όπου η θεραπεία γίνεται με φαρμακευτικά υποκατάστατα με αυτήν των «στεγνών» θεραπευτικών προγραμμάτων ο κ. Γεωργίου επισημαίνει ότι: «από τον προηγούμενο αιώνα υπήρχε μια προσπάθεια από την επιστημονική κοινότητα να λύσει το πρόβλημα ιατρικά.
Δηλαδή να απεξαρτηθεί ένας άνθρωπος από μια ουσία χρησιμοποιώντας μια άλλη ουσία. Αυτού του είδους οι προσεγγίσεις απέτυχαν παταγωδώς. Κάποτε η ουσία που ανακαλύφτηκε και θα έσωζε τους εξαρτημένους ήταν η ηρωίνη, η οποία ανακαλύφτηκε το 1898 από την Bayer». Και συμπληρώνει: «Η λογική της θεραπείας με υποκατάστατα είναι ότι το πρόβλημα εξάρτησης έχει βιολογική φύση. Είναι όπως ο διαβητικός που πρέπει να πάρει την ινσουλίνη του. Αυτή είναι κεντρική πολιτική της επιστημονικής κοινότητας.

Έτσι ο εξαρτημένος από ουσίες έχει ανάγκη από κάποια άλλη ουσία επειδή δεν μπορεί να παράγει τις ενδορφίνες. Αυτό βέβαια δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά. Τα προγράμματα τα οποία έδωσαν θεραπευμένους χρήστες είναι αυτά που προσπάθησαν να δώσουν έναν άλλο τρόπο ζωής στους ανθρώπους». Πώς αισθάνεται ένας χρήστης ναρκωτικών που βρίσκεται στην αρχική φάση απεξάρτησης; «Το σωματικό στερητικό σύνδρομο κρατάει μια εβδομάδα με 10 μέρες σε γενικές γραμμές και κάποιος μπορεί να το περάσει και χωρίς να παίρνει κάποια αγωγή. Το σημαντικό είναι να βρίσκεται σε ένα περιβάλλον ασφαλές, όπου θα αισθάνεται οικεία .

Όταν ισχύει αυτό τα στερητικά κάποιος τα «βγάζει» πολύ πιο ανώδυνα και εύκολα. Αυτό δείχνει τον ψυχοσωματικό χαρακτήρα των στερητικών. Δεν είναι καθαρά σωματικά στερητικά. Στερητικά σωματικά έχει το αλκοόλ και επικίνδυνα μάλιστα. Όταν κάποιος μπει στη διαδικασία να απεξαρτηθεί σωματικά από τα σκληρά ναρκωτικά, δεν διατρέχει κάποιο κίνδυνο, εκτός κι εάν έχει παθολογικό πρόβλημα. Κι αυτό είναι κι ένας μύθος. Η επιστημονική κοινότητα υπερθεματίζει το κομμάτι το σωματικό, ακριβώς για να χορηγούν -μάλλον- φάρμακα» διευκρινίζει ο κ. Γεωργίου.

Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση της απεξάρτησης από το αλκοόλ; «Το αλκοόλ έχει ιδιαιτερότητες και υπάρχουν περιπτώσεις που χρειάζεται ιατρική παρακολούθηση, ειδικά σε ανθρώπους που είναι χρόνιοι και "σκληροί’’ χρήστες του». Στο χώρο του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας λειτουργούν Ομάδες Υποστήριξης ειδικά για ανθρώπους που είναι σε αρχική φάση απεξάρτησης. Στις ομάδες οι συντονιστές είναι εργαζόμενοι στο χώρο -επιστήμονες που κάνουν εξειδίκευση στα ζητήματα της εξάρτησης και γενικότερα στα ψυχοκοινωνικά ζητήματα- άτομα που κάνουν πρακτική ή εθελοντισμό, ενώ σημαντικότατο ρόλο στην επίτευξη των στόχων του προγράμματος έχει η διασύνδεση των «νέων» στην απεξάρτηση με άτομα που είναι χρόνια «καθαροί».

Στον χώρο υπάρχει και το Ημερήσιο Κέντρο, ένας χώρος συνάντησης για ανθρώπους που κάνουν μια κοινή προσπάθεια. Επιπλέον μια βασική δράση του προγράμματος είναι η προσέγγιση και ευαισθητοποίηση χρηστών στο δρόμο όπως και οι παρεμβάσεις σε σχολεία. Οι άνθρωποι που μπαίνουν στη διαδικασία της απεξάρτησης μπορούν να παρακολουθήσουν σεμινάρια ξένων γλωσσών και υπολογιστών, χωρίς να υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό, σε μια προσπάθεια των απασχολούμενων του προγράμματος να ικανοποιήσουν τις ανάγκες όσων συμμετέχουν.

Επιπλέον υπάρχει μια ομάδα που τους στηρίζει σε επιμέρους ζητήματα που τους αφορούν: ιατρικά, νομικά, εκπαιδευτικά και επαγγελματικά. Τα άτομα που συμμετέχουν στο πρόγραμμα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουνε μαθήματα στο σχολείο που έχει δημιουργήσει η ανοιχτή κοινότητα της «Αργούς» και να αποκτήσουν απολυτήριο Γυμνασίου και Λυκείου. Παράλληλα στο χώρο λειτουργούν ομάδες αυτοβοήθειας οικογενειών που συμβουλεύονται οι συγγενείς ανθρώπων που έχουν πρόβλημα εξάρτησης. Το Πρόγραμμα λειτουργεί όλη την εβδομάδα, 10.00-20.00.(Μητροπόλεως 10. Τ: 2310 500477) Ο κ. Γεωργίου είναι κάτοχος μεταπτυχιακού του τομέα Κοινωνικής και Κλινικής Ψυχολογίας των Εξαρτήσεων του Α.Π.Θ