Ποια είναι η ιστορία στην οποία βασίζεται η παράσταση; Είναι μια ιστορία αγάπης. Ο Συρανό λατρεύει μια κοπέλα, αλλά λόγω της μύτης του και της εξωτερικής εμφάνισής του έχει τη δειλία -κι είναι φυσικό- να θεωρεί ότι δεν μπορεί να αγαπηθεί. Αυτή αγαπάει έναν νέο που είναι στην ομάδα των στρατιωτών του Συρανό, τον Κριστιάν, ο οποίος όμως είναι πάρα πολύ αδύνατος στο μυαλό. Η κοπέλα αυτή είναι καλλιεργημένη κι αγαπάει πάρα πολύ το πνεύμα, της αρέσει πολύ η ποίηση, η κουβέντα. Ο νέος λιώνει γιατί δεν έχει τη δυνατότητα να της μιλήσει κι έτσι συμφωνεί με τον Συρανό να του γράφει αυτός τα γράμματα και να του κάνει υποβολείο. Κι έχει και μια καταπληκτική σκηνή που είναι κάτω από το μπαλκόνι, όπου ο Συρανό τού κάνει τον υποβολέα κι ό,τι του λέει τα λέει ο νέος στην κοπέλα. Φυσικά ο Συρανό είναι σαν να τα λέει ο ίδιος τα λόγια γιατί βιώνει αυτόν το μεγάλο έρωτα, μέσω ενός άλλου όμως. Όταν λοιπόν ο στρατιώτης πεθάνει σε μια μάχη που γίνεται επί σκηνής, η Ρωξάνη θα κλειστεί σε ένα μοναστήρι, μένοντας πιστή σε αυτήν την αγάπη. Ο Συρανό πηγαίνει και την βλέπει κάθε βδομάδα δύο τρεις φορές, επί δέκα χρόνια. Και στην τελευταία σκηνή του έργου, που τον έχουν τραυματίσει θανάσιμα, επειδή ο λόγος του ήταν πάντα σκληρός και επιθετικός απέναντι στο σύστημα -πολεμούσε τους ισχυρούς, τον εκφυλισμό τους και τη «βρωμιά» της εποχής- πηγαίνει στο ραντεβού κι εκεί ζητάει από την Ρωξάνη να διαβάσει το τελευταίο γράμμα του Κριστιάν, που είναι όμως του Συρανό. Η Ρωξάνη το κρατά πάντοτε στο στήθος της. Το παίρνει ο Συρανό και το αφήνει να πέσει -επειδή είναι δικό του και το ξέρει απ’έξω- και λέει απ’ έξω τα λόγια. Η Ρωξάνη γυρίζει, τον βλέπει και καταλαβαίνει ότι ήταν πάντα αυτός που της έλεγε τα λόγια της αγάπης. Πάρα πολύ δυνατή σκηνή και συγκινητική. Πέφτει πάνω του και του λέει: «Εσένα αγαπούσα, εσένα ήθελα» και ο Συρανό ξεψυχάει.
Το λυτρωτικό τέλος για τον Συρανό είναι δηλαδή και δραματικό συνάμα. Βεβαίως. Για να πούμε ακριβώς τι είναι το έργο, είναι μια ηρωική κωμωδία. Πέρα από το δραματικό φινάλε έχει πολλά κωμικά στοιχεία και συνδυάζει το δραματικό με το κωμικό αριστοτεχνικά. Είναι ένα έργο που όπου παίχτηκε είχε τεράστια επιτυχία και παίζεται από πολλά θέατρα και από σημαντικούς ηθοποιούς συνέχεια. Αυτή τη στιγμή παίζεται στη Νέα Υόρκη.
Το έργο βασίζεται εξ ολοκλήρου στη ζωή του Συρανό Ηρακλή Σαβινιέν ντε Μπερζεράκ; Έχει πάρα πολλά κοινά στοιχεία με τον αληθινό ήρωα, ο οποίος ήταν απαράμιλλος ξιφομάχος, συγγραφέας και μάλιστα το έργο του «Το ταξίδι στο φεγγάρι» θεωρείται αριστουργηματικό. Ο Ροστάν έχει και μια σκηνή εμπνευσμένη από το έργο αυτό. Ο Συρανό ήταν πραγματικός χαρακτήρας. Γεννήθηκε το 1619 και μετά από 300 χρόνια περίπου γράφτηκε το ομώνυμο έργο από τον Ροστάν. Τα πρόσωπα που περιβάλλουνε τον Συρανό στο έργο ήταν όλα υπαρκτά. Το μόνο πράγμα που είναι λίγο και αστείο είναι ότι η Ρωξάνη δεν ήταν ωραία, ήταν πάρα πολύ άσχημη. Αυτό κι εγώ δεν μπόρεσα να το καταλάβω πώς κι έγινε. (Γέλια.)
Εάν όμως δεν ήταν όμορφη ίσως να χαλούσε και το παραμύθι. Ναι, έτσι είναι. Φυσικά όλα αυτά συμβαίνουν μέσα από την ομορφιά του θεάτρου, με τα φώτα και τα κουστούμια, με έναν καταπληκτικό λόγο που η μοναδικότητά του είναι ότι είναι ποιητικός.
Πώς χρησιμοποιείται η ρίμα σε αυτήν την παράσταση; Θέλει μεγάλη τέχνη ώστε το κοινό να μην κουραστεί και να μην νιώθει αυτή την πίεση. Να αισθάνεται το λόγο φυσικό, ανθρώπινο. Κι αυτό το πετυχαίνουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό. Δηλαδή θα δείτε το έργο κι εάν σας ρωτήσω στο τέλος αν ήταν ποίημα, θα μου πείτε ότι ήταν σκηνές μέσα από τη ζωή.
Παρεμβάλλεται δηλαδή κι ο καθημερινός λόγος; Ναι, στις πιο δυνατές σκηνές. Αλλά θεωρώ το εύρημα με τη ρίμα ευφυές. Έχει πάρα πολύ ωραίους μονολόγους το έργο. Λέει σε κάποιο σημείο ο Συρανό στην Ρωξάνη: «Τι είναι το φιλί; Τι είναι στο τέλος τέλος; Είναι ένας όρκος πιο θερμός, είναι ένα "ναι’’ σαν βέλος, μια κοινωνία ιερή με λουλουδένια γεύση, είναι οξεία κόκκινη πάνω στη λέξη αγάπη, είναι ένας τρόπος η καρδιά για λίγο να αναπνεύσει». Και λέει η Ρωξάνη: «Έλα επάνω να με φιλήσεις», κάτι τέτοιο. Και σπρώχνει ο Συρανό τον στρατιώτη να ανέβει, αλλά ο ίδιος νιώθει συντετριμμένος. Και, για να δείτε πώς εμπλέκεται και το κωμικό στοιχείο, λέει ο στρατιώτης: «Τώρα δεν μπορώ με έχει πιάσει φόβος, τρέμω». Και του λέω εγώ ως Συρανό: «Ανέβα ζώον τώρα». (Γέλια.) Συνδυάζει κάποια νόστιμα πράγματα. Σου ανοίγεται η ψυχή, σε κάνει να χαίρεσαι. Είναι «εύφορη» παράσταση. Έχει χορό, έχει τραγούδια, έχει ζωντανή μουσική. Η δεύτερη και η τέταρτη πράξη -είναι πέντε πράξεις συνολικά- έχουν σχέση με τα φαγητά. Και τα φαγητά «σκεπάζουν» και τον έρωτα και την ποίηση και τον ηρωισμό και τα πάθη. Κι είναι πάρα πολύ έξυπνο αυτό. Δείχνει τις υλιστικές τάσεις του ανθρώπου στη ζωή. Άλλωστε δύο είναι τα δυνατά ένστικτα του ανθρώπου. Είναι το αίσθημα της αυτοσυντήρησης και το γενετήσιο. Μέσα σε αυτούς τους δύο πόλους κινείται όλη η ζωή.
Ποιες είναι δυσκολίες του ρόλου του Συρανό που ερμηνεύετε; Οι δυσκολίες είναι ότι ο Συρανό και στις πέντε πράξεις είναι συνέχεια πάνω στη σκηνή. Καταλαβαίνετε πόσο επώδυνη προσπάθεια έκανα μόνο για να μάθω τα λόγια. Μιλάμε για πέντε πράξεις! Μιλάς, λες μονολόγους. Πρέπει τους μονολόγους να τους ποικίλλεις, να τους χρωματίσεις, να τους ερμηνεύσεις. Χρειάζεσαι δύναμη σωματική και πνευματική πέρα από την πείρα και πέρα από το ταλέντο για να τα φέρεις βόλτα. Σκεφτείτε αυτή την παράσταση διπλή. Όταν τελειώνω με τις μονές και φτάνω στην πέμπτη πράξη μου «βγαίνει» η κούραση. Γιατί πρέπει να λά-μπεις. Όλα κινούνται γύρω από τον Συρανό. Είναι μια πάλη συνεχής μέσα στο έργο. Κάθε πράξη έχει και νέες αποκαλύψεις, νέα γεγονότα. Καμιά φορά πιάνω τον εαυτό μου και λέω: «Πω πω, είμαστε μόνοι. Μόνοι είμαστε στον πόνο, μόνοι στη δυστυχία, μόνοι είμαστε στα δύσκολα, μόνοι είμαστε με τον εαυτό μας». Όταν παίρνω τη θέση μου στη σκηνή λέω: «Σαντά, έχεις πέντε πράξεις, βγάλτα πέρα». Γιατί δεν υπάρχει εκείνη τη στιγμή ούτε ο σκηνοθέτης, ούτε κανένας. Είσαι εσύ, ο ρόλος κι ο Θεός. Χύνεσαι μέσα στο αλώνι και αρχίζεις και πολεμάς.
info: «Συρανό ντε Μπερζεράκ» του Εδμόνδου Ροστάν, σε σκηνοθεσία Εύη Γαβριηλίδη, στο Βασιλικό Θέατρο (βλέπε θέατρα)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου